Over toegankelijkheid van websites en social media valt veel te vertellen. In deze blog wil ik inzoomen op een paar richtlijnen waarmee je jouw berichten of verhaal beter geschikt kunt maken voor een zo breed mogelijk publiek. Sommige dingen zijn erg voor de hand liggend, maar worden opvallend vaak vergeten.
Toegankelijkheid van websites en social media
Er is wat betreft de toegankelijkheid van websites en social media een verschil tussen beide. Bij websites heb je veel zelf in de hand, terwijl je op social media te maken hebt met de soms beperkte mogelijkheden van het betreffende platform.
Het uitgangspunt blijft wel hetzelfde. Hoe zorg je dat alles zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven? Dit geldt voor mensen met een visuele of auditieve beperking. Maar ook voor mensen met autisme en mensen die niet veel ervaring hebben met digitale media, zoals bijvoorbeeld mensen die in een hogere leeftijdscategorie vallen.
Websites: houd het rustig en duidelijk
Voor websites geldt dat een pagina niet te druk moet zijn en met niet te veel bewegende onderdelen. Iets waar onder andere oudere mensen en personen met autisme, epilepsie of AD(H)D veel last van kunnen hebben. De tekst moet duidelijk te lezen zijn, dus geen paarse letters op een groene achtergrond en ook groot genoeg. Lezers kunnen zelf indien gewenst de grootte van de hele website aanpassen via de Controltoets in combinatie met het muiswieltje of de plusknop (+).
Een heldere indeling
Zorg voor een heldere indeling van het menu, met voldoende afstand tussen de knoppen. Gebruik ook zo min mogelijk onderliggende menu’s, zodat je als lezer zo snel mogelijk bij de informatie komt die je zoekt.
Zinnen zijn niet te lang en je gebruikt begrijpelijke taal met zo min mogelijk vaktermen. Dit noemen we ook wel B1-taalniveau. Dat laatste is uiteraard niet altijd te voorkomen, als je voor een specifieke doelgroep schrijft.
De indeling van een pagina dient helder te zijn. Met een duidelijke introductie en beschrijvende en onderscheidende kopjes. Hiermee volg je meteen ook de richtlijnen van Google, wat weer gunstig is voor je positie in de zoekresultaten. Waar nodig voeg je links toe naar andere pagina’s, waarbij je een link aan die tekst toevoegt die duidelijk weergeeft waar de link naar verwijst. Dus geen klik hier, maar meer informatie over toegankelijkheid van social media. Niet alleen fijn voor de scannende lezer, maar ook voor mensen met een visuele beperking die gebruik maken van schermleessoftware. Bij zulke programma’s kunnen alle links op een pagina in één keer worden voorgelezen. Wel zo fijn als de gebruiker dan weet waar een link naartoe gaat.
Social media: toegankelijk voor iedereen
Een paar dingen die voor websites gelden, zijn ook van toepassing op berichten op social media. Aan de grootte en vorm van het lettertype kun je niets veranderen, maar als bijvoorbeeld afbeeldingen worden gebruikt met daarin tekst, zorg dan ook hier voor duidelijk leesbare tekst met een goed kleurcontrast. En voeg daarbij een beschrijving toe voor mensen die een visuele beperking hebben; zij kunnen de afbeelding niet zien.
Tekst bij afbeeldingen
De uitspraak dat beelden meer zeggen dan woorden gaat niet altijd op. Beschrijvende tekst toevoegen aan afbeeldingen via de zogenoemde Alt-text of Alternatieve tekst, zorgt ervoor dat Google beter begrijpt wat er op een afbeelding staat. Daarnaast kan deze tekst door screenreaders (spraaksoftware) worden voorgelezen aan mensen die minder goed of helemaal niet kunnen zien. Bij afwezigheid van zo’n beschrijvende tekst wordt dan soms de bestandsnaam voorgelezen. Daarom is het een goede gewoonte elke afbeelding voor het uploaden een passende bestandsnaam mee te geven. En ook, vermijd Engelse woorden als dat enigszins kan. Enerzijds omdat niet iedereen ze zal begrijpen, maar ook omdat spraaksoftware er soms moeite mee heeft.
Met programma’s om websites mee te maken kun je deze Alt-text al langer toevoegen, maar ook socialmediaplatforms hebben deze mogelijkheid, al zit deze af en toe wat verstopt.
- Bij Instagram kun je de Alt-tekst vinden onder de knop Geavanceerde instellingen, nadat je een afbeelding hebt toegevoegd. Een slecht voorbeeld overigens, want de letters van deze knop zijn erg klein en bovendien lichtgrijs van kleur op een witte ondergrond. Bovendien moet je maar net weten dat deze Alt-tekst daar te vinden is, áls je al weet wat het betekent. Fotobeschrijving toevoegen was duidelijker geweest.
- Facebook doet het al wat beter. Wanneer je een foto toevoegt, kun je vervolgens klikken op Bewerken. Er verschijnen dan een paar opties, waaronder Alternatieve tekst. Maar ook hier was het duidelijker én uitnodigender geweest om meteen een knop te plaatsen: Fotobeschrijving toevoegen.
- Twitter is het duidelijkst. Daar klik je op Wijzigen en vervolgens op Alt, of meteen op Beschrijving toevoegen onder de foto.
Afgezien van deze Alt-text of wanneer deze optie niet aanwezig is, kun je altijd nog een beschrijving toevoegen in de tekst zelf. Dat werkt niet veel anders dan bij een foto in een krant: Foto: Politieagent houdt zich hevig verzettende verdachte in bedwang bij ingang filiaal Rabobank terwijl motoragent nieuwsgierige buurtbewoners op afstand houdt (foto ANP). Simpel en duidelijk.
Het beschrijven van een afbeelding
Als je een beschrijving toevoegt aan bijvoorbeeld een foto, doe dit dan het liefst zo specifiek mogelijk. Iemand die slecht kan zien krijgt bijvoorbeeld voorgelezen ‘Oude boerin’. Op de foto zien wij echter een vriendelijk lachende oude boerin in een hemelsblauwe jurk, die aan een kleine tafel bij een raam aan het breien is terwijl haar hond zijn voorpoten op haar knieën legt.
In dit geval zou het weglaten van extra informatie misschien geen ramp zijn zoals bij een nieuwsfoto, maar door het weglaten van deze informatie kan de lezer zich geen goed beeld vormen.
Ondertiteling bij video’s
Vaak kun je ook bij video’s een omschrijving toevoegen, maar dit dekt nooit de lading. Mensen met een auditieve beperking zijn erg gebaat bij ondertiteling en soms is het niet mogelijk om het geluid aan te zetten. Op Facebook worden video’s zelfs voor het grootste deel afgespeeld zonder geluid. Daarbij bleek dat bezoekers zo’n 50% langer naar een video kijken als er ondertiteling aan is toegevoegd.
Voor het toevoegen van ondertiteling in video’s zijn diverse progamma’s beschikbaar. YouTube biedt deze mogelijkheid ook, hetzij door ter plekke ondertiteling toe te voegen of door het uploaden van een ondertitelingsbestand (SRT-bestand). Vergeet bij de ondertiteling niet om ook geluiden te vertalen, zoals je dat ook ziet bij ondertitels voor mensen die minder goed horen bij films. [hond blaft] [deur maakt krakend geluid]
Hashtags
Hashtags plaats je altijd aan het einde van je bericht omdat spraaksoftware deze anders midden in een zin zal uitspreken. Dan krijg je dus hashtag zinnen hashtag hashtag als deze hashtag. Dat geldt overigens ook voor emoticons. Je wilt geen rare onderbrekingen knipogend gezicht lachend gezicht met halo middenin je tekst. En laat in hashtags elk woord beginnen met een hoofdletter, zodat de woorden afzonderlijk kunnen worden uitgesproken: #HappyBirthdayToYou.
Bij het maken van een website of berichten op social media zou je eigenlijk als regel kunnen hanteren ‘Ga bij niets er automatisch vanuit dat een ander het wel snapt’. Of ziet of leest. En is het niet voor de lezer, doe het dan voor jezelf. Google let tegenwoordig namelijk op de toegankelijkheid van websites en neemt dit mee in het bepalen hoe hoog of laag een site in de zoekresultaten komt te staan. Meer toegankelijkheid op internet is dus goed voor iedereen.
